De Bon Vivant en de Realist

Museum Valkenburg brengt in de periode van 5 mei t/m 11 augustus 2019, in samenwerking met gemeentemuseum Jacob van Horne in Weert, voor het eerst het werk van twee kunstenaars uit Weert samen: Jan Tullemans en Wil Leenders, de ‘Bon Vivant’ en de ‘Realist’. Kunstvrienden die weliswaar samen studeerden aan dezelfde kunstacademie, maar elk een eigen weg gingen in de kunstwereld van hun generatie. Een gedeelte van de werken van Jan Tullemans komt uit de privécollectie van Frans Hovens. De getoonde werken van Wil Leenders zijn samengesteld uit de collecties van zijn kinderen, uit privécollecties en van beide kunstenaars zijn er tevens bruiklenen van gemeentemuseum Jacob van Horne aanwezig.

JAN TULLEMANS 1924 – 2011

Jan Tullemans volgde als mulo-scholier privé-lessen bij de schilder Jan Nouwen. Hij leerde daar hoe belangrijk de waarneming van de zichtbare werkelijkheid is voor een kunstenaar. Het zien van de dingen, hun kleuren, vormen en lichtval moest het uitgangspunt zijn voor een tekening of een schilderij. Nadat Nouwen uit Weert was vertrokken volgde hij in de avonduren schilderlessen aan het Instituut voor Beeldende Kunsten in Roermond. Kunstenaars die destijds als rolmodel dienden waren mensen als Leo Franssen, Piet Schoenmaeckers, Joep Thissen en Mathieu Boessen. Bij Piet Schoenmaeckers volgde Tullemans tekenlessen aan de Jan van Eyck Academie in Maastricht, waar hij in 1958 afstudeerde. Hier ontmoette hij ook Wil Leenders en raakte bevriend met hem. In het vroege werk van Jan zijn robuuste landschappen te zien met donkere tinten afgezet tegen subtiel wit. Met de ‘vooruitgang’ werd het leven in Weert lichter en daarmee ook het werk van Jan Tullemans. Er ontstonden huiselijke taferelen rondom tafel en bed met de dagelijkse geneugten van het leven. Als Jan niet schilderde, tekende hij. De hele dag door, bijna achteloos krabbelde hij neer wat hij om zich heen zag. Pater Tillemans (een neef van Jan en ook kunstenaar) zei ooit tegen hem; ‘als jij later in je kist ligt, teken je nog op de onderkant van d’n deksel’. Jan werd bekend in zijn rol van ‘nestor’ van de kunstscene in Weert. Jan Tullemans als de ‘bon vivant’ van het culturele leven, Jan Tullemans als ‘de Koning’ in zijn eigen verhaal.

WIL LEENDERS 1930-2017

Wil Leenders groeit op in een gezin waar beeldende kunst geen rol speelt en hij krijgt met moeite toestemming om naar de Middelbare Kunstnijverheid school in Maastricht te mogen gaan. Na zijn militaire dienst gaat hij naar de Jan van Eyck Academie in Maastricht. Daar leert hij het vak van ‘monumentaal glazenier’. Zijn docenten zijn Willy Gorissen, Jef Scheffers, Charles Vos en Harry Koolen. Op de academie leert hij Jan Tullemans kennen en er ontstaat een hechte vriendschap. Aangezien hij van zijn kunst alleen niet leven kan is Wil tot aan zijn pensionering docent tekenen en handvaardigheid, eerst aan het doveninstituut in St. Michielsgestel en later aan de Jacobus Mavo in Born. Het vroege werk van Leenders past in de traditie van de oude ‘Limburgse school’ met invloeden uit Frankrijk en van de ‘Latemse School’ waarvan Permeke de meest bekende is. Eind jaren ’70 gaat Wil realistischer werken. Hij kiest voor alledaagse thema’s als portretten, stillevens en landschappen. In de jaren ’80 en ’90 wordt hij vooral bekend als de schilder van naturalistische winterlandschappen. Als tegenhanger maakt hij portretten, vooral van familieleden. In latere portretten laat hij zich inspireren door foto’s van ‘gewone karakters’ gezien tijdens zijn reizen door Europa. Hierin komt zijn ‘wezenlijke visie’ op de mens tot uitdrukking en is de verwantschap met zijn grote voorbeelden Pyke Koch en Dick Ket goed zichtbaar. Voordat Wil Leenders op 20 november 2017 overleed, werd hij nog geïnformeerd over de presentatie van zijn werk in gemeentemuseum Jacob van Horne, die daardoor het karakter van een ‘in memoriam’ kreeg.