Valkenburg als bakermat van het Nederlandse toerisme.
Het heuvelachtige landschap, de ruïnes van het kasteel, de grotwoningen, de bijzondere grond met interessante vondsten waren allemaal ingrediënten om bezoekers uit verschillende delen van de wereld te trekken. Dit is nog steeds het geval. De toerist bezoekt Valkenburg en omgeving nog steeds, om de rijke geschiedenis van de “Mergelstad” te leren kennen, het landschap langs de rivier de Geul te ervaren, de bijzondere fossielen in de “Geologie” te ontdekken of gereedschappen te vinden die duizenden jaren oud zijn in de “Vuursteen”.
Er valt veel te vertellen over het kleine stukje Nederland dat Zuid-Limburg heet. Limburg moest lange tijd het stellen zonder universiteit. Mensen die hier zogezegd meer van wilden weten, besteedden hun vrije tijd aan het uitzoeken wat daar was ontdekt en wat er te zien was. Deze amateurs werden gaandeweg experts. De ontdekking en studie van minerale bronnen is een spannend verhaal dat wordt getoond in de “Geologie” en in de “Vuursteen”.
Toeristen zijn gecharmeerd van wat oud is, maar staan ook voor iets nieuws. Sommige bezienswaardigheden zijn er om te blijven, andere maken plaats voor nieuwe zoals te zien is in de “Toerist”. De dynamiek van het toerisme maakt van de geschiedenis in Valkenburg een levend erfgoed. Dit kan niet alleen in het museum worden genoten, maar ook daarbuiten. De Mergelstad biedt een bijzonder uitzicht op de ruïnes van het kasteel en de Grotestraat met al zijn mergelstenen gebouwen.
Het ontwerp van deze verdieping is gebaseerd op de identiteit van het gebouw. De ietwat elegante ornamenten uit het verleden krijgen door hun zwarte verf opnieuw aandacht en worden geaccentueerd door een opvallend gele achtergrond: de kleur mergel.
Het museum is een plek met een theatrale kant die je moet ervaren. De zalen en kleinere zijn gewoon meer dan presentatieruimtes. Bezoekers kunnen wegdromen of relaxen op de bronsgroene stoelen en er valt veel te ontdekken. Soms zelfs in lades en achter kleine deuren, of door op een knop te drukken, maar vooral door de tijd te nemen. Museumobjecten, schilderijen, tekeningen en teksten zijn in elke kamer te zien. Kunst en geschiedenis worden gecombineerd zoals te zien is op de muren van elke kamer. De eeuwenoude collagetechniek komt in eigenzinnige vormen tot leven. Elke hal is op dezelfde manier vormgegeven, maar heeft een eigen karakter dat aansluit bij de verschillende thema’s. Samenlevingen en stichtingen zijn al op verschillende manieren actief in het museum. Het leidt tot een diversiteit die met zorg door het museum wordt behandeld.