Santons,
Kleurrijke met de hand gemaakte kersttaferelen, waarbij Maria, Jozef en het kerstkindje gezelschap krijgen van provencaalse volkstypen uit de 18e en 19e eeuw.
29 november ’15 t/m 5 januari ’16
Santons, een Provençaalse kerststal in museum Valkenburg

In Museum Land van Valkenburg is van 29 november 2015 tot 5 januari 2016 een Provençaalse kerststal te zien, of beter: een Provençaals kerstdorp, veel uitgebreider dus dan een traditionele kerststal. In zo’n Provençaals kerstdorp gaat de hele dorpsbevolking op bezoek bij het kindje Jezus. Behalve de heilige familie, de herders en de drie koningen, treft men er ook de bakker, de jager en het wolvrouwtje aan,en verder boeren, vissers, zigeuners, ouden van dagen en vele andere personages. Zelfs de burgemeester en de pastoor kan men er tegenkomen. De beeldjes, santons geheten, zijn met de hand gemaakt aardewerk, meestal tussen de 15 en 30 cm. Ze zijn deels beschilderd en dragen kleding van echte Provençaalse stof in een Provençaalse klederdracht van begin 19de eeuw.

Het getoonde kerstdorp is opgebouwd door Elly en Sjef Senden. Ze verzamelen de santons al meer dan twintig jaar. Elk jaar proberen ze tijdens hun vakantie in de Provence hun collectie aan te vullen. Inmiddels hebben ze ruim 300 santons, waarvan de mooiste in het museum te zien zijn.

De Provençaalse kerststal heeft een lange traditie, maar na het uitbreken van de Franse Revolutie, eind 18de eeuw, kwam hij in een stroomversnelling en kreeg hij de vormgeving die we nu nog steeds kennen. Omdat de kerken sinds 1794 gesloten waren op last van de revolutionairen, ging men thuis zelf de kerststal bouwen met alle fantasie die daarbij hoorde. Men maakte de kerstfiguren van brooddeeg of klei of van papier-maché, hoewel niet iedereen even handig was in het bedenken en vormen van de kleine figuurtjes.

Een eenvoudige pottenbakker in Marseille ontdekte een gat in de markt en begon in serie kleifiguurtjes te maken en die te verkopen. De mensen hoefden de beeldjes alleen nog te verven. Zijn voorbeeld werd allengs gevolgd door meer keramisten of figuristen. De beeldjes die zij maakten, kregen de naam van “santoun”, het Provençaalse woord voor “kleine heilige”, in het Frans verbasterd tot “santon”. En de beeldjesmaker werd toen santonnier. Het beroep van santonnier bestaat nog steeds. Tegenwoordig zijn er in de Provence nog een honderdtal santonniers professioneel actief, ieder met een eigen stijl en kwaliteit.