Pottenbakkers waren in de Middeleeuwen vaak terug te vinden in het Maas- en Rijngebied. Hier waren belangrijke grondstoffen voor het maken van aardewerk voorhanden, zoals de rivierklei. Het bekendste voorbeeld is Brunssums-Schinveld-aardewerk, dat overal naar toe werd verhandeld. Maar ook lokaal bedreef men het ambacht, dit voor eigen gebruik.
“Een groot aantal misbaksels, dat op een betrekkelijk klein oppervlak gevonden wordt, markeert gewoonlijk de plek waar in het verleden een pottenbakkerij gevestigd was (zie ook J. Bloemers (1981) in Verleden land: Archeologische opgravingen in Nederland, pagina 157).“
Tijdens de archeologische opgravingen bij het voormalig kloostercomplex Houthem Sint Gerlach worden twee typische ovenvloertjes gevonden. Eén ervan is een vloertje met in visgraatmotief gelegde geglazuurde tegeltjes op zijn kant. In de bodem rond het voormalig klooster vinden ze een groot aantal misbaksels.
Het ovenvloertje, het gebakken stuk klei (gesinterd) in combinatie met het groot aantal misbaksels dat gevonden is, maakt het zeer aannemelijk dat de zusters van Sint Gerlach hun eigen keramiek bakten, en dus een eigen pottenbakkerij hadden. Van de Norbertinessenzusters is immers ook bekend dat zij vele ambachten bedreven om in hun levensbehoeften te kunnen voorzien.
Bij de collectie van het Kasteel Valkenburg in het museum zien we tussen de kruiken ook enkele ‘misbaksels’ terug. Deze zijn, net als bij het klooster in Houthem, gelijkende uit Langerwehe afkomstig aardewerk. Gezien het groot aantal bewoners zou het best mogelijk kunnen zijn dat ze ook hier in hun eigen potten en kruiken voorzagen.
Misbaksels van waarde
De getoonde “misbaksels” zijn keramische voorwerpen of fragmenten hiervan, die door fouten of ongelukken tijdens het productieproces niet de kwaliteit behalen die hen geschikt maakt voor handel of het beoogde gebruik. Ze werden meestal vanwege het geringe nut ter plekke weggegooid, waar ze eeuwen later opgegraven of gevonden worden. Misbaksels kunnen ons ook iets vertellen over het productieproces van destijds en over de opvattingen en gewoonten van onze voorgangers.
Deze en andere vondsten zijn nu te zien in het museum tijdens de expositie in de Jacques Vonckzaal; “Een kijkje in de keuken..”. Hier is tot en met 29 november een overzicht te zien van 25 jaar Archeologische Werkgroep Valkenburg, kijk hier voor meer informatie: https://www.museumvalkenburg.nl/agenda/expositie-een-kijkje-in-de-keuken/
