Vragen die de expositie ‘Homeless’ over vluchtelingen in Museum Valkenburg wellicht oproept zijn: moeten kunstenaars geëngageerde burgers zijn met een actieve maatschappelijke bijdrage – en moet een museum geëngageerde kunst laten zien?
‘Guernica’ van Pablo Picasso, ‘Los desastres de la guerra’ door Goya, de muurschilderingen van Banksy; er kan een lange rij voorbeelden worden samengesteld van maatschappelijk geëngageerde kunstwerken. Sommigen zien het zelfs als de taak van een kunstenaar om in zijn werk te reflecteren op maatschappelijke gevoelens en gebeurtenissen.
Kunst maken en kunst kijken zijn individuele processen en dat kan misschien tot een debat leiden over de vraag of geëngageerde kunst meerwaarde heeft en daarom gestimuleerd zou moeten worden. Maar in de beeldende kunst moet natuurlijk niets en of een werk een educatieve, een maatschappelijke, of een puur esthetische achtergrond heeft, maakt in principe niets uit.
Een museum is een liberale omgeving, waarin allerlei opvattingen te zien zijn. Wat interessant is wordt getoond en de kwaliteit is altijd maatgevend. Kunst is geschikt voor reflectie, maar niet voor het veroorzaken van een revolutie. Geëngageerde kunst kan weliswaar een symboolfunctie vervullen, maar de belangrijkste voorwaarde is dat die kunst ‘uit de tenen’ van de kunstenaar komt, zonder economisch belang. Kunst is altijd een reflectie van de maatschappij, maar het is een illusie te denken dat kunst de maatschappij kan veranderen. Kunst kan echter wel de mening van het publiek beïnvloeden en dat is voor de kunstenaars van de Limburgse Kunstkring, die in ‘Homeless’ geëngageerd werk tonen, het onderliggende doel. Deze expositie kan gezien worden als een aanvullend medium om verhalen en ervaringen van vluchtelingen ‘zichtbaar’ te maken, waarmee wellicht meer empathie opgeroepen kan worden voor de meest kwetsbare mensen in onze geglobaliseerde samenleving…
Jos Solberg
Kunstenaar: Dominique Ampe
