Ga op ontdekkingsreis door verschillende tijdperken die Valkenburg kenmerken. Over mergel, de ruïne en toerisme.
Op de Middenverdieping is een overzicht te zien van de geschiedenis van Valkenburg. Het ontstaan van de aarde in De Geologie, gevolgd door het archeologisch tijdperk met aandacht voor de Steentijd in De Vuursteen, voor de Romeinen in De Geul en de Middeleeuwen in De Mergelstad. De 19e en 20ste eeuw komen aan bod in De Wieg en De Toerist. Daarnaast zijn er ‘uitstapjes’ naar De Schatkamer, waar een gedeelte uit het depot van het Museum wordt getoond. De Wierook geeft een impressie van het rijke Rooms Katholieke leven in Zuid- Limburg.
De Middenverdieping is door ontwerper Paul Tieman zo opgezet, dat de bezoeker zijn eigen weg kan gaan, op ontdekkingstocht door de verschillende gangen en kamers. De invulling van de zalen verandert continu. Soms zijn er kleine (wissel) exposities.
De Geologie
Een indrukwekkende collectie fossielen en stenen uit de directe omgeving opgedeeld in de verschillende geologische perioden. Twee baanbrekende Limburgse geologen, de gebroeders Felder, hebben een apart plekje in het Felder-kabinet gekregen.
De Vuursteen
Vuursteen ontstaat in de lokaal aanwezige kalklagen (mergel). Vuursteen werd in de prehistorie gewonnen om gereedschappen e.d. mee te maken. De eerste artefacten dateren van 250.000 jaar geleden. In Valkenburg, o.a. in de Plenkertstraat zijn sporen van delving terug gevonden, de Vuursteenmijntjes. De sporen zijn meer dan 6000 jaar oud. Het museum presenteert artefacten en hun ontdekkers.
De Geul
De Romeinen kwamen niet zomaar in deze streken wonen, het lag gunstig aan de Geul en had vruchtbare löss gronden. Ontdek hoe de Romeinen hun beschaving in deze regio vorm gaven met luxe villa’s, wegen en wat ze hun overledenen meegaven in het graf.
Volop archeologie in De Geul: de “Herkomst van de Keramiek” laat zien dat het Maas en Rijn gebied (rivier klei) een lange historie kent van pottenbakken. Ook is er een mooi overzicht van de opgegraven keramiek bij Houthem Sint Gerlach, te dateren tussen 12e en 20ste eeuw.
De Mergelstad
Het grote negentiende-eeuwse schilderij blikt terug op het Valkenburg van eeuwen eerder. Bekijk de vele vondsten van de Ruïne, het Kasteel op de Heunsberg, Genhoes en Schaloen. Sommige vondsten komen uit het stadje zelf, namelijk de Berkelstraat en het Halderpark.
De historie van mergelwinning, blokbrekers en hun gereedschappen mag natuurlijk niet ontbreken.
De Wieg
In Valkenburg stond de wieg van Theodor Dorren, grondlegger van de huidige VVV, vereniging voor vreemdelingen verkeer. Landschap, natuurschoon en rust waren sleutelwoorden om toeristen, aanvankelijk de welgestelde elite van de samenleving, te trekken.
De Toerist
Al snel groeit Valkenburg uit tot een waar vakantie oord. Ook de middenstand en gewone gezinnen kunnen zich een vakantie permitteren. Haal nostalgische herinneringen op met posters, foto’s en impressies uit het verleden.
De Wierook
Het rijke Rooms Katholieke leven viel lange tijd niet weg te denken uit Zuid-Limburg, ook niet uit Valkenburg en haar verschillende kernen. Wie weet nog waar een speelaltaartje, processievlag en processiekaarshouder, devotiekasten, wijwaterbakje, lijkplank en rozenkrans toe dienden?
De Schatkamer
In De Geologie is, door een raam, een deel van het depot te zien. Door de constructie met rails kan er iedere keer een ander werk uitgelicht worden. Charles Eyck, lange tijd woonachtig in Valkenburg is prominent in de collectie aanwezig.
Kunst op de Middenverdieping
In het halletje hangen 3 werken uit de Schoonbroodt collectie: schilders uit het Noorden die getrokken werden door het Limburgse landschap. In De Geologie schilderijen van Marte Hameleers en door Joyce Wolters bewerkte Thonet stoelen. De Mergelstad heeft een kunstobject in de vorm van een doorkijkraam met “Kijk op het kasteel” van Natascha Waeyen. Op het balkon bij De Vuursteen komt een kunstwerk van Michel van Henten. Sanne Puyk zorgde voor het groene, handgekleurde linnen van de banken en diverse textiele objecten in De Wieg.